Jak zadbać o mikrobiom skóry?

Mikrobiom skóry to nieodłączny element naszego zdrowia i urody. W ostatnich latach naukowcy coraz częściej podkreślają jego znaczenie dla zachowania zdrowej, promiennej skóry. Czym jest mikrobiom, jakie czynniki na niego wpływają oraz jak możemy o niego dbać, wykorzystując odpowiednie kosmetyki?

Czym jest mikrobiom skóry?

Mikrobiom skóry (także mikrobiota skóry) to złożona, żyjąca na niej „społeczność” mikroorganizmów, w tym bakterii, grzybów i wirusów. Ten mikroskopijny ekosystem jest niezbędny dla utrzymania zdrowia skóry, gdyż pełni funkcję ochronną przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, wspomaga procesy regeneracyjne skóry i wpływa na jej odporność.

Co ciekawe, budowa i biologia skóry sprawiają, że jest ona środowiskiem nieprzyjaznym dla mikroorganizmów. Powierzchnia naskórka jest w większości sucha, szorstka, a ciągły proces jego złuszczania utrudnia przetrwanie i rozwój drobnoustrojów, eliminując ryzyko tworzenia przez nie biofilmu na powierzchni skóry. Do tego wszystkiego dochodzi płaszcz hydrolipidowy, którego zadaniem jest utrzymanie nieprzyjaznego drobnoustrojom kwaśnego odczynu pH skóry (między 4 a 6,5) i który zawiera substancje, takie jak lizozym czy dermicydyna, działające przeciwbakteryjnie. Także komórki skóry, takie jak keratynocyty, sebocyty, komórki gruczołów potowych i komórki tuczne, mają zdolność wydzielania czynników przeciwdrobnoustrojowych. Z tych powodów jedynie wybrane gatunki drobnoustrojów mogą zasiedlać skórę^[i]. 

Jest to więc stabilne i odporne na zmiany środowisko, które w dodatku jest mało zmienne pod względem składu i liczebności, co jest bardzo ważne w utrzymaniu zdrowia i integralności skóry.

Co wpływa na mikrobiom skóry?

Na mikrobiom skóry wpływa wiele czynników. Do najważniejszych należą dieta, styl życia, a także stosowane kosmetyki i środki czystości. Niewłaściwa pielęgnacja, nadmierne używanie antybakteryjnych, agresywnych środków myjących i odkażających, a także czynniki środowiskowe, takie jak zanieczyszczenie powietrza, mogą zaburzać równowagę mikrobiomu.

Mimo ograniczonej liczby drobnoustrojów, które mogą przetrwać na skórze, jej mikrobiota jest bardzo różnorodna pod względem gatunkowym. Jednocześnie zachowana jest równowaga w liczbie poszczególnych gatunków, co uważa się za wyznacznik zdrowia mikrobiomu. Gdy ta równowaga zostaje zaburzona, może dojść do obniżenia funkcji barierowych skóry, a w konsekwencji – różnego rodzaju chorób, takich jak trądzik pospolity, trądzik różowaty, łuszczyca czy łojotokowe zapalenie skóry. 

Ciekawe wnioski wynikają z obserwacji wpływu zachodniego stylu życia na mikrobiotę skóry. Okazuje się, że osoby żyjące w krajach uprzemysłowionych mają mniej zróżnicowany mikrobiom niż te żyjące w społecznościach słabiej rozwiniętych. Przyczyny to m.in. stosowanie antybiotyków, środków higieny czy kosmetyków zawierających substancje chemiczne. Są to substancje, które usuwają mikroflorę ze skóry, a także zmieniają jej warunki fizykochemiczne, utrudniając ponowną kolonizację skóry przez sprzyjające jej bakterie i ułatwiając osiedlanie się na niej różnych patogenów^[ii].

Jak prawidłowo zadbać o mikrobiom skóry?

Aby właściwie zadbać o mikrobiom skóry, należy przede wszystkim unikać nadmiernego oczyszczania i stosować łagodne, odpowiednio dobrane naturalne kosmetyki. Warto zwrócić uwagę na produkty, które wspierają naturalną barierę skóry. Niezwykle ważne jest jej tonizowanie po każdym zabiegu myjącym czy oczyszczającym, które zaburzają tę barierę, nawet jeśli stosujemy do tego najłagodniejsze kosmetyki. Dobrze dobrany tonik pomaga przywrócić skórze jej naturalny, kwaśny odczyn pH, który jest nieprzyjazny dla patogenów. Należy również pamiętać o regularnym złuszczaniu martwego naskórka, a także o stosowaniu kosmetyków, które rewitalizują skórę i działają na nią regulująco. W tym przypadku świetnie sprawdzi się maska regulująco-rewitalizująca. Bardzo istotne jest również zapewnienie skórze odpowiedniego nawilżenia, zwłaszcza gdy jest ona narażona na zewnętrzne czynniki wysuszające, takie jak klimatyzacja, mróz czy mocne nasłonecznienie. Pomocny może być w tym tonik nawilżający. Opisane czynności pielęgnacyjne wzmacniają barierę hydrolipidową, zapewniając mikrobiocie skórnej odpowiednie środowisko.

Oprócz stosowania odpowiednich kosmetyków, warto pamiętać także o tym, jak ważne dla mikrobiomu całego naszego organizmu, nie tylko skóry, jest prawidłowe odżywianie i zdrowy styl życia.

Jakie kosmetyki mogą zaburzać mikrobiom skóry?

Niektóre kosmetyki, szczególnie te zawierające silne detergenty, alkohol, konserwanty czy syntetyczne zapachy, mogą negatywnie wpływać na mikrobiom skóry. Stosowanie takich produktów może prowadzić do dysbiozy, czyli zaburzenia równowagi mikrobiomu, co skutkuje problemami skórnymi. 

Badania dowiodły, że wyeliminowanie niektórych kosmetyków, takich jak szampon czy dezodorant, może w krótkim czasie (zaledwie w kilka dni) znacząco zwiększyć zróżnicowanie mikrobiomu skóry^[iii]. 

To pokazuje, jak ważne dla zachowania zdrowia i równowagi mikrobiomu skóry jest świadome stosowanie kosmetyków i środków higieny. Wybierajmy więc do tego celu tylko produkty naturalne, które zawierają roślinne ekstrakty i zimnotłoczone oleje, zapewniając kompleksowe wsparcie bariery hydrolipidowej. Odpowiednia pielęgnacja, z wykorzystaniem produktów wspierających równowagę mikrobiomu, zapewni dobrą kondycję skóry i jej zdrowy wygląd. 

^[i] Adamczyk K., Garncarczyk A.A., Antończak P.P.: The microbiome of the skin. Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2018, 105, 285–297, online: DOI: https://doi.org/10.5114/dr.2018.75584, dostęp: 14.11.2023

^[ii] Ibidem.

^[iii] Ibidem.