Emulgacja – na czym polega? Czym są i jak działają emulgatory w kosmetykach?

Niektóre składniki, aby mogły się połączyć i oddać naszemu organizmowi czy skórze to, co w nich najlepsze, potrzebują „mediatora”. Na tym właśnie polega proces emulgacji. Sprawia, że substancje, które same z siebie nie mogą się zmieszać, łączą się, tworząc pełną dobroczynnych składników aktywnych emulsję.

Emulgacja – na czym polega?

Zacznijmy od postaw, czyli od tego, dlaczego niektóre składniki się ze sobą nie łączą. Jako przykład weźmy wodę i olej. Niemożność ich zmieszania wynika z różnic w polarności molekularnej obu tych substancji. Molekuły wody (H₂O) są polarne, czyli mają nierównomierny rozkład ładunków elektrycznych – strona cząsteczki znajdująca się przy atomie tlenu ma ładunek ujemny, a ta znajdująca się przy atomach wodoru – ma ładunek dodatni. Z kolei olej składa się z cząsteczek niepolarnych, które mają równomierny rozkład ładunków elektrycznych i nie mają wyraźnych biegunów (dodatniego i ujemnego).

Zgodnie z zasadami chemii, cząsteczki polarne, takie jak woda, łączą się z innymi cząsteczkami polarnymi, zaś cząsteczki niepolarne, jak olej – z cząsteczkami niepolarnymi. Dlatego to na przykład oleje najlepiej rozpuszczają inne oleje, co świetnie wykorzystuje branża kosmetyczna, produkując oleje do demakijażu.

Wróćmy jednak do tej różnicy polarności. Woda i olej nie mieszają się, bo siły międzycząsteczkowe między nimi są zbyt słabe, aby umożliwić ich połączenie się. Dlatego kiedy wlejemy je do jednego pojemnika, stworzą oddzielne warstwy.

I teraz czas na emulgację. Jest to proces łączenia w jednorodną mieszaninę dwóch niemieszających się ze sobą substancji, z których jedna jest cieczą, jak nasza przykładowa woda, a drugą np. olej. Jest to możliwe dzięki obecności tzw. emulgatorów, czyli substancji, które stabilizują powstałą emulsję i powodują, że jej składniki nie rozdzielają się.

Emulgator – co to za składnik?

Emulgatory to substancje, które stabilizują emulsję, umożliwiając opisane wyżej połączenie fazy wodnej z fazą olejową. Istnieje wiele typów emulgatorów, można je na przykład skategoryzować według pochodzenia, ale o tym obszerniej napiszę poniżej.

Jak działają emulgatory w kosmetykach?

Ich działanie polega na obniżaniu napięcia powierzchniowego między dwiema niemieszającymi się substancjami. Jest to możliwe dzięki temu, że emulgatory składają się z części hydrofilowej (lubiącej wodę) i lipofilowej (lubiącej tłuszcze). To dlatego mogą one otaczać cząsteczki oleju i utrzymywać je rozproszone w wodzie lub odwrotnie.

Emulsje – jakie są ich rodzaje?

Emulsje są powszechnie stosowane w kosmetyce, najczęściej spotykamy ich dwa typy:

1. Emulsja typu olej w wodzie (O/W)

Olej jest rozproszony w wodzie, co sprawia, że emulsja jest lżejsza i mniej tłusta. Jest to typ często stosowany w kremach nawilżających.

2. Emulsja typu woda w oleju (W/O)

W tym przypadku woda jest rozproszona w oleju, co czyni emulsję bardziej tłustą i cięższą. Tego typu emulsje są stosowane w intensywniejszych kremach ochronnych.

Emulgatory w kosmetykach – przykłady

Jest bardzo wiele różnego rodzaju substancji emulgujących, zarówno pochodzenia syntetycznego, jak i roślinnego. Istnieją również emulgatory naturalne, które nie są pozyskiwane z roślin, jednak producentów kosmetyków wegańskich.

Syntetyczne emulgatory, choć skutecznie spełniają swoje zadanie, mogą czasem powodować podrażnienia, szczególnie u osób z bardzo wrażliwą skórą. Wśród nich są m.in.:

• Sodium Lauryl Sulfate (SLS), który może powodować podrażnienia i wysuszenie skóry, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu lub u osób z wrażliwą skórą,
• Sodium Laureth Sulfate (SLES), uznawany co prawda za bezpieczniejszy niż SLS, jednak nadal mogący powodować u niektórych osób podrażnienia

Z kolei emulgatory roślinne (emulgatory naturalne) stanowią coraz ważniejszą kategorię składników kosmetycznych, pomagającą łączyć fazę wodną i olejową. Są one pozyskiwane z wielu roślin, m.in. soi, słonecznika, akacji itd. Istnieją różne podziały emulgatorów roślinnych. Ja postanowiłam skategoryzować je według ich pochodzenia:

Emulgatory cukrowe

Do emulgatorów cukrowych zaliczamy:

• glukozyd kokosowy, który powstaje w wyniku reakcji glukozy pozyskiwanej z kukurydzy oraz oleju kokosowego,
• glukozyd decylowy, otrzymywany z glukozy i alkoholu tłuszczowego pochodzenia roślinnego,
• poliglukozyd laurylowy, który powstaje z glukozy i kwasu laurynowego.

Lecytyny

Do tej grupy należą:

• lecytyna sojowa, czyli naturalny emulgator pozyskiwany z soi,
• lecytyna słonecznikowa pozyskiwana z nasion słonecznika.

Gumy roślinne

Należą do nich:

• guma arabska pozyskiwana z drzew akacjowych – jest używana jako stabilizator i emulgator w kosmetykach naturalnych,
• guma ksantanowa, czyli naturalny polisacharyd produkowany przez bakterie fermentujące cukry, jest często stosowana w żelach, kremach, szamponach i odżywkach,
• guma guar, którą pozyskuje się z nasion rośliny guar – używana jest w kremach, żelach i produktach do stylizacji włosów.

Emulgatory na bazie alkoholi tłuszczowych

Do tej grupy emulgatorów należą:

• alkohol cetylostearylowy (czyli mieszanka alkoholu cetylowego i stearylowego) – działa on jako emulgator i środek zagęszczający w wielu kremach i balsamach,
• alkohol behenylowy, czyli alkohol tłuszczowy pochodzenia roślinnego, używany jako stabilizator emulsji i środek zagęszczający.

Estry roślinne

Jest ich wiele, jednak wymienię trzy, które są najczęściej stosowane w kosmetykach:

• monostearynian gliceryny to emulgator pochodzący z glukozy i kwasu stearynowego, pozyskiwany z roślinnych olejów, takich jak olej palmowy czy kokosowy,
• glukozyd cetearylowy jest poliglukozydem alkoholu cetylostearylowego, który pozyskuje się z oleju kokosowego i kukurydzianego,
• polyglyceryl-4 oleate – powstaje z gliceryny i kwasu oleinowego, używany jest często w kremach, balsamach i olejkach do demakijażu.

Roślinne emulgatory mają wiele zalet. Są nie tylko bezpieczne, zdrowe i niskodrażniące dla skóry, w porównaniu do syntetycznych, ale też biodegradowalne.

Dlaczego warto stosować kosmetyki z emulgatorami w pielęgnacji?

Kosmetyki zawierające emulgatory są nie tylko bardziej stabilne, ale też pozwalają wykorzystać to, co najlepsze w składnikach połączonych w takiej mieszance. Dlaczego warto je stosować? Dzięki nim kosmetyki mają jednolitą konsystencję, więc są przyjemne w użyciu i dłużej zachowują swoje właściwości.

Warto zwrócić uwagę, że niektóre roślinne emulgatory mają również, poza działaniem konsystencjotwórczym, pozytywny wpływ na naszą skórę. Właściwości nawilżające mają m.in.: lecytyny i większość estrów roślinnych, a alkohol behenylowy dodatkowo zmiękcza skórę.

Hydrofobowe oleje, a także balsamy do demakijażu oraz różnego rodzaju emulsje są nieodłącznym elementem codziennej rutyny pielęgnacyjnej wielu z nas. Właśnie dzięki emulgatorom produkty te mogą skutecznie łączyć właściwości oczyszczające z nawilżającymi, co sprawia, że możemy wykorzystywać różne składniki w jednym produkcie, by lepiej zadbać o skórę.