Jakie mogą być konsekwencje zaburzonej bariery hydrolipidowej?

Bariera hydrolipidowa odgrywa niebagatelną rolę w ochronie naszej skóry przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Dlatego utrzymanie jej balansu jest niezwykle ważne dla zdrowia skóry.

Czym jest bariera hydrolipidowa?

Bariera hydrolipidowa, zwana także płaszczem hydrolipidowym, to warstwa ochronna znajdująca się na powierzchni skóry. 

Zgodnie z nazwą, bariera hydrolipidowa składa się z dwóch elementów – wody pochodzącej z gruczołów potowych oraz lipidów pochodzących z gruczołów łojowych (sebum). Samo sebum jest bogate w różnego rodzaju związki chemiczne, które pomagają utrzymać wilgoć w skórze, zapobiegają odparowywaniu wody, a jednocześnie stanowią ochronę przed czynnikami zewnętrznymi. 

Największą grupę substancji składających się na sebum stanowią glicerydy (około połowy składu), następnie woski i skwalen. Sebum współtworzą także węglowodory inne niż skwalen, wolne kwasy tłuszczowe, estry cholesterolu i sam cholesterol. Z kolei w pocie, oprócz wody, znajdują się również sole mineralne oraz substancje o właściwościach bakteriobójczych.

Bariera hydrolipidowa pełni kilka istotnych funkcji:

• zapewnia optymalny poziom nawilżenia skóry, 
• utrzymuje odpowiednią równowagę między wilgocią a tłuszczem, 
• chroni przed przeznaskórkową utratą wody (ang. Trans Epidermal Water Loss), która może prowadzić do przesuszenia skóry,
• stanowi fizyczną i chemiczną ochronę przed czynnikami zewnętrznymi, ograniczając penetrację substancji szkodliwych i zapobiegając infekcjom.

Naruszenie bariery hydrolipidowej i brak równowagi płaszcza ochronnego skóry może prowadzić do różnych problemów skórnych, takich jak przesuszenie, nadwrażliwość, zaczerwienienie, świąd czy podatność na infekcje. 

Bariera hydrolipidowa – co może ją uszkadzać?

Choć płaszcz hydrolipidowy jest silną ochroną skóry, jednak istnieje sporo czynników, które mogą go uszkadzać. Są to m.in.:

• silne detergenty i środki myjące – zawarte w nich substancje mogą zmywać naturalne oleje i lipidy z powierzchni skóry, prowadząc do jej przesuszenia i osłabienia, a nawet uszkodzenia bariery hydrolipidowej,
• długotrwałe działanie wody – mimo że higiena skóry jest bardzo ważnym elementem zdrowej warstwy hydrolipidowej, to jednak długotrwałe moczenie skóry w wodzie albo zbyt częste jej mycie pozbawiają ją naturalnych lipidów, 
• czynniki atmosferyczne, zwłaszcza ekstremalne, takie jak: mróz, wiatr, suche powietrze, czy nadmierne nasłonecznienie, również mają negatywny wpływ na kondycję bariery hydrolipidowej, ponieważ zaburzają obecną w niej naturalnie równowagę wilgoci i tłuszczu,
• nieodpowiednia pielęgnacja, np. kosmetykami zawierającymi syntetyczny alkohol, substancje drażniące lub silne konserwanty, może powodować uszkodzenia warstwy hydrolipidowej (dotyczy to także zbyt częstego złuszczania naskórka), 
• nieodpowiednia dieta – uboga dieta, pozbawiona zdrowych tłuszczów, witamin i składników odżywczych, także może wpływać na stan zdrowia skóry i kondycję bariery hydrolipidowej, 
• nieodpowiednia podaż wody – ilość wypijanej przez nas wody ma istotne znaczenie,  jeśli jest zbyt mała, może się to odbić negatywnie na wydzielaniu potu przez gruczoły potowe i zaburzyć równowagę hydrolipidową.

Zaburzona bariera hydrolipidowa – objawy

Objawy zaburzonej warstwy hydrolipidowej są dość charakterystyczne, więc trudno je przegapić, ponieważ niemal wszystkim towarzyszy dyskomfort, jaki czujemy na skórze. Oto kilka najważniejsze symptomów:

• Zwiększona utrata wody – częstym objawem osłabionej bariery hydrolipidowej jest zwiększona przeznaskórkowa utrata wody, czyli skóra traci więcej wody niż powinna. Efektem jest przesuszenie skóry, jej szorstkość, matowość, a także utrata elastyczności Przesuszeniu często towarzyszy również uczucie ściągnięcia skóry.
• Nadwrażliwość i podatność na podrażnienia – skóra, której warstwa hydrolipidowa jest uszkodzona, staje się bardziej wrażliwa na czynniki zewnętrzne, zarówno substancje (np. detergenty, środki myjące itp.), jak i słońce czy zmiany temperatury. Skutkiem mogą być zaczerwienienie, pieczenie, świąd i ogólne uczucie dyskomfortu na skórze. Nadwrażliwość może się też odnosić do kosmetyków.
• Zwiększona podatność na infekcje – skóra z osłabionym płaszczem hydrolipidowym częściej łapie infekcje, takie jak grzybica, drożdżyca czy różnego rodzaju bakteryjne zakażenia skóry.
• Przewlekły stan zapalny – długotrwałe zaburzenie bariery hydrolipidowej może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego skóry, którego objawy są m.in. trudno gojące się rany, wykwity skórne i ogólny niezdrowy wygląd skóry.

Jak odbudować barierę hydrolipidową?

Zdrowa skóra samodzielnie i stale się regeneruje, a także odbudowuje barierę hydrolipidową. Proces ten trwa około 28 dni. Dlatego jeśli odpowiednio dbamy o siebie i swoją cerę oraz chronimy ją przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych, nie powinniśmy się obawiać naruszenia tego płaszcza ochronnego. Nawet jeśli do niego dojdzie, nasza skóra powinna poradzić sobie sama. Jeśli jednak dostrzeżemy u siebie poważniejsze objawy zaburzenia równowagi wodno-lipidowej, o których pisałam powyżej, powinniśmy jak najszybciej wdrożyć poniższe działania.

Nawilżanie

Nawilżenie skóry jest niezwykle istotne i powinno odbywać się na dwóch poziomach:

• od zewnątrz – za pomocą kosmetyków zawierających składniki nawilżające i zapobiegające przeznaskórkowej utracie wody (np. kwas hialuronowy, gliceryna czy masła, oleje i woski roślinne, kompleks NMF, mocznik),
• od wewnątrz – wypijając minimum 1,5 l wody dziennie (latem minimum 2 l).

Uszczelnianie 

Uszczelnianie skóry to kolejny ważny etap odbudowy bariery hydrolipidowej. Ten proces również powinien odbywać się na dwóch poziomach:

• od zewnątrz – za pomocą kosmetyków ze składnikami wzmacniającymi barierę hydrolipidową, np. z ceramidami, nienasyconymi kwasami tłuszczowymi, skwalanem czy niacynamidem, a także peptydami,
• od wewnątrz – stosując dietę bogatą w witaminy (szczególnie witaminę A, która zapewnia prawidłowe funkcjonowanie skóry), minerały oraz substancje odżywcze.

Ochrona

Ochrona skóry ma również kluczowe znaczenie w odbudowie bariery hydrolipidowej. Zabezpieczajmy skórę przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych, w szczególności promieniowania UV, które może znacząco osłabić barierę hydrolipidową, a dodatkowo jest głównym czynnikiem przyspieszającym starzenie się skóry.

Ile trwa odbudowa bariery hydrolipidowej?

W przypadku zdrowej skóry samoistna odbudowa płaszcza hydrolipidowego trwa ok. miesiąca. Jeśli jednak doszło do poważniejszych zaburzeń, czas ten będzie uzależniony od nasilenia problemu i objawów, a także od tego, jak szybko zaczniemy wspierać skórę i wzmacniać jej naturalne procesy regeneracyjne.

Warto pamiętać, że każda skóra jest inna i reaguje indywidualnie, dlatego przy silnym zaburzeniu bariery hydrolipidowej trudno ocenić, jak długo potrwa jej odbudowa.