Fotostarzenie skóry – co to naprawdę znaczy i jak można temu zapobiec?

Termin fotostarzenie coraz częściej pojawia się w kontekście pielęgnacji skóry. Co dokładnie znaczy i jak się objawia?

Fotostarzenie – co to za zjawisko?

Fotostarzeniem skóry nazywamy skutki jej długotrwałego narażenia na różne formy promieniowania UV. Główne przyczyny tego procesu to promienie UVB i UVA. Pierwsze z nich są odpowiedzialne za poparzenia słoneczne oraz uszkodzenia DNA komórek skóry. Efektem są przebarwienia, mniejsza elastyczność i brak jędrności skóry, co prowadzi do powstawania zmarszczek i bruzd. Drugie, czyli promienie UVA, wnikają w skórę głębiej, przyczyniając się do powstawania wolnych rodników, które mogą uszkadzać włókna kolagenu i elastyny, zapewniające elastyczność skóry. Co więcej, wolne rodniki potrafią uczynić istne spustoszenie w organizmie, m.in.:

• uszkadzają DNA komórek, co prowadzi do ich mutacji genetycznych, zwiększając ryzyko rozwoju chorób nowotworowych,
• naruszają błony komórkowe, co może prowadzić nawet do śmierci komórek,
• w nadmiarze są główną przyczyną stresy oksydacyjnego, który przyspiesza starzenie się komórek.

Fotostarzenie skóry – objawy

Objawy fotostarzenia skóry są identyczne z objawami starzenia się związanego z wiekiem, tyle że następują szybciej, ponieważ promieniowanie UV jest czynnikiem przyspieszającym ten proces. Zwykle fotostarzenie dotyczy części ciała, które są odsłonięte i bardziej wystawione na ekspozycję słoneczną, czyli twarzy, szyji, dekoltu, a także dłoni.

O fotostarzeniu możemy mówić, gdy nasza skóra zaczyna być sucha i szorstka, traci jędrność i elastyczność, przez co staje się wiotka i obwisła. W efekcie pojawiają się zmarszczki, bruzdy oraz drobne i głębsze linie. Charakterystycznym objawem fotostarzenia są przebarwienia i plamy starcze. U niektórych może wystąpić trwałe rozszerzenie się porów skóry.

Jakie mogą być skutki uszkodzenia skóry przez promieniowanie UV?

Zapewne niejeden z nas przynajmniej raz w życiu padł ofiarą promieniowania UV, które spowodowało uszkodzenie skóry. Najczęstszym z nich są poparzenia słoneczne wywołane promieniami UVB, niemniej przykrych skutków działania obu typów promieniowania na skórę jest więcej, np.:

• przebarwienia skóry wynikające z nadmiernej produkcji melaniny, 
• utrata jędrności i zmarszczki będące następstwem uszkadzania lub wręcz niszczenia włókien kolagenowych i elastynowych w skórze, 
• zmiany (znamiona) skórne i ryzyko nowotworów skóry – długotrwała ekspozycja na słońce to jeden z głównych czynników rozwoju nowotworów skóry, np. czerniaka, 
• osłabienie układu odpornościowego skóry i zwiększona podatność na infekcje.

Co to jest elastoza posłoneczna?

Jednym z rodzajów uszkodzeń skóry jest tzw. elastoza posłoneczna pojawiająca się najczęściej na twarzy, szyi, dekolcie, dłoniach i przedramionach. Polega na degeneracji włókien elastynowych w skórze, przez co skóra traci elastyczność oraz sprężystość, jest grubsza i szorstka w dotyku, mogą się też na niej tworzyć grudki i pofałdowania. Zmienia się również jej koloryt.

Nieprzyjemne konsekwencje opalania – jak ich uniknąć?

Fotostarzenie nie jest tylko wynikiem opalania, a nawet jest nim w znikomym stopniu, ponieważ działanie promieni UVB nie jest tak destrukcyjne dla skóry, jak działanie promieni UVA. Ponadto promieniowanie UVB nie przenika przez ubrania ani szyby domów czy samochodów, w przeciwieństwie do promieniowania UVA. Dlatego kluczem do tego, aby uniknąć przykrych skutków wpływu słońca na naszą skórę jest stosowanie kremów z filtrem – do twarzy SPF 50, a do ciała – co najmniej 30, i to zapewniających wielowymiarową ochronę UV. Kosmetyki takie powinny na stałe zagościć w naszej łazience i być codziennym elementem pielęgnacji, bez względu na porę roku.

Ponadto jeśli to możliwe, unikajmy ekspozycji na słońce, a na pewno nie korzystajmy z kąpieli słonecznych wiosną i latem w najgorętszych godzinach dnia, czyli między 10:00 a 15:00. Pamiętajmy także o zapewnieniu sobie dodatkowej ochrony przed słońcem, takiej jak kapelusz  czy czapka z daszkiem oraz okulary przeciwsłoneczne. Ze wszystkich sił unikajmy solarium!

Jak zatrzymać proces fotostarzenia? 

Zatrzymanie procesu fotostarzenia, tak jak zatrzymanie procesu starzenia, nie jest możliwe, ponieważ promieniowanie UVA działa na nas niemal cały czas. Natomiast tak jak w przypadku starzenia się związanego z wiekiem, można je opóźniać, i to coraz skuteczniej. 

Kluczowa jest profilaktyka, czyli to, o czym napisałam powyżej, a także właściwa pielęgnacja, zapewniająca skórze wszystkie niezbędne składniki odżywcze, odpowiedni poziom nawilżenia i ochrony przed działaniem czynników zewnętrznych. Zadbajmy o to, by regularnie złuszczać martwy naskórek – to pomoże mu szybciej się zregenerować. Nie żałujmy sobie domowych masek odżywczych i znajdźmy dobre serum przeciwstarzeniowe. 

Pamiętajmy też o czynnikach, które mogą przyspieszać fotostarzenie, takich jak niewłaściwa dieta, niska aktywność fizyczna, palenie tytoniu czy nadużywanie alkoholu. 

Gdy mimo tego dostrzeżemy u siebie oznaki fotostarzenia, które nie zmniejszają się, mimo że dbamy o skórę, skierujmy się do dobrego salonu kosmetycznego. Dzisiejsza kosmetologia oferuje szeroki wachlarz zabiegów, od peelingów chemicznych przez terapię lampami LED po bardziej inwazyjne metody, jak mezoterapia igłowa czy mikroigłowa albo laseroterapia.