Choć kofeina zwykle kojarzy nam się z kawą, informacje o jej właściwościach jako składnika kosmetycznego są równie pobudzające, co filiżanka aromatycznego napoju. Znane jest jej działanie antycellulitowe i poprawiające mikrokrążenie, ale nowe możliwości wykorzystania tej substancji w kosmetyce są nieustannie przedmiotem badań. A jak kofeina działa na włosy?
Co to kofeina i gdzie występuje?
Kofeina (chem. 1,3,7-trimetyloksantyna) to naturalnym alkaloid purynowy, który należy do grupy metyloksantyn. Jest to biała, bezwonna, krystaliczna substancja o gorzkim smaku, stąd charakterystyczna gorycz w naparach z roślin, w których występuje. A znajdziemy ją w ponad 60 gatunkach roślin na całym świecie. Najbardziej znane źródła kofeiny to:
- kawa – nasiona kawowca są jednym z najbardziej znanych źródeł kofeiny, zawierają jej od 0,8% do 2,5% tej substancji w suchej masie,
- herbata – w jej liściach, zarówno tej zielonej, jak i czarnej, znajdziemy kofeinę w stężeniu od 2% do 5% suchej masy,
- kakao – ziarna kakaowca zawierają kofeinę oraz teobrominę, która ma podobne działanie stymulujące,
- guarana – jej nasiona zawierają bardzo wysokie stężenie kofeiny, nawet do 6% suchej masy,
- yerba mate – popularny w Ameryce Południowej napój zawiera kofeinę w stężeniu około 1% do 1,5%.
Kofeina jest syntetyzowana w roślinach jako mechanizm obronny przeciwko owadom i innym szkodnikom. Po spożyciu przez człowieka jest szybko wchłaniana w przewodzie pokarmowym i metabolizowana głównie w wątrobie. Działa na nasz organizm jako stymulant, poprzez blokowanie receptorów adenozyny w mózgu. Adenozyna to z kolei neuromodulator odpowiedzialny m.in. za senność i relaksację. Blokowanie tych receptorów sprawia, że neurotransmitery, takie jak dopamina i noradrenalina, pobudzają naszą czujność i redukują uczucie zmęczenia.
Kofeina jako składnik kosmetyczny
Oprócz szerokiego zastosowania w napojach pobudzających, kofeina jest również używana w medycynie i kosmetyce.
Działanie kofeiny na skórę
Kofeina jako składnik kosmetyczny pobudza również na naszą skórę. Poprawia mikrokrążenie, przyczyniając się tym samym do lepszego dotlenienia komórek[i], ale też m.in. do redukcji cieni i obrzęków pod oczami. Jako cząsteczka alkaloidu, kofeina wpływa na lipolizę i pomaga rozkładać komórki tłuszczowe[ii]. Dzięki temu jest bardzo częstym składnikiem kosmetyków, redukujących cellulit i obrzęki.
W kosmetykach wykorzystuje się również właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne kofeiny. Działa ona także jako środek zmniejszający zaczerwienienia i poprawiający elastyczność skóry.
Jak kofeina działa na włosy?
Badania pokazują m.in., że kofeina ma zdolność penetrowania mieszków włosowych i wpływania na ich aktywność. Działa na włosy na poziomie komórkowym, stymulując metabolizm komórkowy i przedłużając fazę anagenu (faza wzrostu włosa). Z tego powodu jej regularne stosowanie w pielęgnacji przyczynia się do wzmocnienia i poprawy struktury włosów.
Ponadto, jak już wspomniałam, produkty kosmetyczne zawierające kofeinę pobudzają mikrokrążenie w skórze, co z kolei sprzyja wzrostowi włosów. Dodatkowo substancja ta hamuje aktywność 5-alfa reduktazy[iii]. A jest to enzym odpowiedzialny za przemianę testosteronu do dihydrotestosteronu, hormonu uznawanego za jedną z głównych przyczyn łysienia. Dlatego kofeina w szamponach i odżywkach przyczynia się do zwiększenia gęstości włosów i ich szybszego wzrostu.
Udowodnione działanie
W jednej z prac, opublikowanych w „International Journal of Dermatology”, udowodniono, że kofeina zwiększa proliferację keratynocytów, co z kolei przyczynia się do tego, że włosy rosną zdrowsze i silniejsze[iv].
Inne badania wykazały, że regularne stosowanie produktów z kofeiną zmniejsza wypadanie włosów nawet o 37% po zaledwie kilku miesiącach[v].
Z jakimi składnikami najlepiej łączyć kofeinę?
Jak potwierdzają liczne badania, kofeina jest bardzo skutecznym składnikiem kosmetyków do pielęgnacji włosów. Co więcej, jej działanie można wzmocnić, łącząc ją z innymi aktywnymi substancjami o podobnych właściwościach. Takie synergiczne połączenia mogą zwiększać korzyści dla włosów, poprawić ich zdrowie, wygląd i tempo wzrostu. Wybrałam kilka składników, które idealnie współdziałają z kofeiną, a często są pomijane w publikacjach.
Arginina
To aminokwas, który poprawia krążenie krwi i dostarcza niezbędnych składników odżywczych do mieszków włosowych. Połączenie kofeiny z argininą zwiększa efektywność obu składników, wspomagając porost włosów i poprawiając ich kondycję.
Amla
Znana również jako agrest indyjski, amla jest bogata w witaminę C i antyoksydanty. Stosowanie jej w połączeniu z kofeiną wzmacnia włosy i zapobiega ich przedwczesnemu siwieniu. Amla działa również jako naturalny środek nawilżający i odżywczy.
Glukonolakton
Znany już czytelnikom bloga glukonolakton, czyli kwas polihydroksylowy (PHA), jest składnikiem o szerokim spektrum działania na skórę głowy. Delikatnie złuszcza martwe komórki skóry, co sprzyja odnowie naskórka i poprawia jego teksturę. Poprawia także nawilżenie skóry głowy, zapobiegając przeznaskórkowej utracie wody i wzmacniając płaszcz hydrolipidowy. Dodatkowo wzmacnia naczynia krwionośne. Dzięki temu skóra głowy jest lepiej chroniona przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, a włosy stają się bardziej elastyczne i zdrowe.
Kosmetyki do włosów z kofeiną
Na rynku znajdziemy szampony, odżywki, serum, peelingi i maski z kofeiną, często właśnie te przeznaczone do pielęgnacji włosów słabych i cienkich albo dla osób dotkniętych problemem wypadania włosów lub łysienia.
Wybierając kosmetyki do włosów z kofeiną, kierujmy się przede wszystkim potrzebami naszej skóry głowy oraz stanem włosów. Jeśli po prostu potrzebujemy zwykłej, codziennej pielęgnacji, obecność tego składnika w szamponie czy odżywce pomoże utrzymać włosy w dobrej kondycji oraz zapobiegać ich słabnięciu i wypadaniu.
Jeśli jednak borykamy się z problemem wypadania włosów, możemy sięgnąć po specjalne serum albo wcierki, które zawierają składniki aktywne w stężeniach nieco wyższych niż przeciętne, a tym samym – ich działanie jest bardziej efektywne. Wcierka do włosów z kofeiną pobudza ich porost, wzmacnia, poprawia nawilżenie i ogólny wygląd.
Osoby dotknięte problemem łysienia powinny najpierw skierować swoje kroki do dermatologa lub trychologa. Specjaliści zdiagnozują przyczynę i pomogą dobrać odpowiednie leczenie farmakologiczne. Niemniej warto podczas takiej kuracji również sięgnąć po kosmetyki pielęgnacyjne zawierające kofeinę. Będą doskonałym wsparciem procesu leczenia.
[i] Marlena Matysek-Nawrocka, Paulina Cyrankiewicz, Substancje biologicznie aktywne pozyskiwane z herbaty, kawy i kakao oraz ich zastosowanie w kosmetykach
Post Fitoter 2016; 17(2), s. 143, online:
https://www.researchgate.net/profile/Marlena-Matysek-Nawrocka/publication/331096659_Substancje_biologicznie_aktywne_pozyskiwane_z_herbaty_kawy_i_kakao_oraz_ich_zastosowanie_w_kosmetykach/links/5c656717a6fdccb608c28627/Substancje-biologicznie-aktywne-pozyskiwane-z-herbaty-kawy-i-kakao-oraz-ich-zastosowanie-w-kosmetykach.pdf. Dostęp: 14.07.2024.
[ii] Chacon A., Caffeine’s role in skincare (Rola kofeiny w pielęgnacji), Dermatology Times, November 2020 (Vol. 41, No. 11), online: https://www.dermatologytimes.com/view/caffeine-s-role-in-skincare, dostęp: 14.07.2024
[iii] Ibidem.
[iv] Fischer T., Hipler P., Blume-Peytavi U., Hoffmann R., Effect of caffeine and testosterone on the proliferation of human hair follicles in vitro, International Journal of Dermatology, 2007, online: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17214716/, dostęp 14.07.2024
[v] Völker J., Koch N., Becker M., Klenk A, Caffeine and Its Pharmacological Benefits in the Management of Androgenetic Alopecia: A Review (Kofeina i jej korzyści farmakologiczne w leczeniu łysienia androgenowego: przegląd), online: https://karger.com/spp/article/33/3/153/296017/Caffeine-and-Its-Pharmacological-Benefits-in-the, dostęp: 14.07.2024.
