Ekstrakty ziołowe – naturalne składniki pielęgnacji skóry. Czym są i jak powstają?

Ekstrakty ziołowe można uznać za protoplastów dzisiejszych kosmetyków. Choć obecnie do ich pozyskiwania stosowane są nowoczesne technologie, a formuły większości kosmetyków niewiele mają wspólnego z recepturami babcinych maści na różne potrzeby skóry, to jednak ich dobroczynne działanie na naszą cerę jest wciąż w cenie.

Czym są ekstrakty ziołowe i jak się je pozyskuje?

Ekstrakt ziołowy to nic innego, jak wyciąg z roślin zielarskich, a więc takich, które zawierają substancje czynne, stosowane w medycynie i kosmetyce, mające określony wpływ na organizm człowieka. Zioła są najczęściej stosowane w ziołolecznictwie, aromaterapii oraz jako przyprawy. Dzielimy je więc na:

• lecznicze (tu zawierają się także te wykorzystywane w kosmetyce),
• przyprawowe,
• olejkodajne.

Spora grupa z nich łączy jednak co najmniej dwie te funkcje. Przykładem może być kurkuma, którą większość z nas zna jako przyprawę kuchenną. Tymczasem kurkumina to bardzo silny przeciwutleniacz, z powodzeniem stosowany w kosmetykach przeciwstarzeniowych, a jednocześnie substancja, która w medycynie naturalnej znana jest jako środek przeciwzapalny, przeciwbólowy, a nawet przeciwnowotworowy.

Ekstrakty z ziół, podobnie jak ekstrakty z innych roślin, pozyskiwane są z różnych ich części (liści, łodyg, korzeni, kwiatów itp.) w drodze ekstraktacji. Proces ten polega na zastosowaniu odpowiedniego rozpuszczalnika, który doprowadza do dyfuzji, czyli powstania chaotycznej mieszaniny cząsteczek. Następnie zostaje z niej wyodrębniony oczekiwany składnik (lub kilka). Może to być gotowy produkt lub półprodukt, z którego następnie będzie pozyskany czysty związek chemiczny. Wspomniana kurkuma/kurkumina jest organicznym związkiem chemicznym, który powstaje w wyniku ekstraktacji kłączy ostryżu długiego (Curcuma longa).

Możemy mieć do czynienia z dwoma typami ekstraktów – skoncentrowanym (o stężeniu konkretnego składnika wyższym niż występuje naturalnie) oraz zwykłym (o stężeniu substancji czynnych zbliżonym do tego, które występuje w naturze).

Ekstrakty ziołowe – jakie mają zastosowanie w kosmetyce?

Zioła są stosowane od lat nie tylko w medycynie, ale też w kosmetyce. Mogą być składnikami każdego rodzaju produktów pielęgnacyjnych i trudno wskazać, w jakich występują najczęściej. Wybierane są jako składniki kosmetyczne dokładnie z tych samych powodów, z których stosuje je medycyna. Mają one bowiem działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, łagodzące, uspokajające, antyoksydacyjne, które jest wspólne dla bardzo wielu ziół. Oczywiście, każde z nich ma też swoje specyficzne właściwości, sprawiające, że działają w określony sposób zarówno na organizm, jak i na skórę.

Ekstrakty ziołowe mogą być składnikami kremów, serum, hydrolatów, toników, balsamów, peelingów, szamponów i odżywek do włosów – w zasadzie jedynym ograniczeniem, jeśli chodzi o ich zastosowanie, jest potrzeba, jaką ma zaspokajać dany produkt.

To dzięki zawartości ziół wiele kosmetyków działa na naszą skórę jak opatrunki – kojąc, wspierając gojenie się drobnych ran i pęknięć, nawilżając, regenerując i tworząc ochronną warstwę, zapobiegającą dalszym podrażnieniom.

Najpopularniejsze ekstrakty z ziół wykorzystywane do pielęgnacji

Powszechnie stosowane w kosmetyce zioła to:

• rumianek – działa przeciwzapalnie i łagodząco na skórę, zwłaszcza wrażliwą i alergiczną,
• skrzyp polny – uszczelnia ściany naczyń krwionośnych, przyśpiesza gojenie się ran, wzmacnia włosy i paznokcie,
• szałwia – działa antyseptycznie i ściągająco, hamuje proces wypadania włosów, zapobiega powstawaniu łupieżu,
• pokrzywa – tonizuje i regeneruje skórę, zapobiega powstawaniu łupieżu, hamuje proces wypadanie włosów,
• łopian – łagodzi zmiany łuszczycowe i trądzikowe skóry, zmniejsza łojotok,
• nagietek – działa przeciwzapalnie, kojąco, zmniejsza szorstkość skóry,
• mięta – odświeża, rozświetla i rozjaśnia cerę, reguluje pracę gruczołów łojowych, na włosy działa przeciwłupieżowo i wygładzająco,
• aloes – łagodzi podrażnienia, intensywnie nawilża,
• arnika – wzmacnia i uelastycznia ściany naczyń krwionośnych, zapobiega ich pękaniu,
• lawenda – tonizuje, przyśpiesza regenerację skóry, łagodzi podrażnienia, przeciwdziała powstawaniu zmian trądzikowych.

Oprócz nich coraz częściej znajdujemy w kosmetykach ekstrakty z ziół mniej popularnych, a nawet egzotycznych. Przykładem może być wspomniana kurkuma, z której ekstrakt znajdziemy w naturalnym toniku samoopalającym. Jej zadaniem w produkcie jest działanie antyoksydacyjne oraz regeneracja i poprawa kondycji skóry.

Inne przykłady to ekstrakt z pieprzu tasmańskiego, który błyskawicznie wycisza skórę, uszczelnia naczynia krwionośne, redukuje obrzęki, zaczerwienienia i uczucie pieczenia oraz ekstrakt z oczaru wirginijskiego, który uszczelnia naczynia włosowate, zmniejsza kruchość naczyń krwionośnych i reguluje podskórne krążenie krwi, a także działa ściągająco. Oba znajdziemy w lekkim kremie nawilżającym.

Ekstrakt z ziół do kąpieli i tzw. parówek (jak prawidłowo stosować)

Ekstrakty ziołowe mogą być stosowane w celach pielęgnacyjnych nie tylko jako składniki gotowych kosmetyków. Są idealne także jako dodatki do zdrowych dla skóry kąpieli oraz parówek albo płukanek do włosów. W zależności od tego, jaki wyciąg albo jaką ich mieszankę zastosujemy, możemy wesprzeć naszą skórę w różnych problemach. Ważne, by zawsze sprawdzić działanie ziół na skórę, gdyż potrafi ono być bardzo silne. Należy więc  dobierać je dokładnie pod kątem potrzeb, które mają być w ten sposób zaspokojone.

Tzw. parówki, czyli kąpiele parowe twarzy, w połączeniu z mechanicznym oczyszczaniem skóry, to doskonały sposób na zaskórniki dla osób borykających się z tym problemem. Oczywiście, aby spełniły oczekiwania, do ich wykonania należy wybierać zioła o działaniu antyseptycznym i ściągającym, np. lipę czy tymianek.

Jeśli chcemy zadbać w kąpieli o skórę całego ciała, dodajmy do niej ekstrakty o działaniu nawilżającym, np. z aloesu, lub regenerującym i wyciszającym, np. z lawendy.