Skąd się biorą zmarszczki na twarzy? 

Zmarszczki na twarzy są naturalnym elementem procesu starzenia się, ale wiele osób zadaje sobie pytanie, skąd one się właściwie biorą. Zrozumienie mechanizmu powstawania zmarszczek jest kluczowe dla skutecznej pielęgnacji i zapobiegania ich przedwczesnemu pojawianiu się.

Skąd się biorą zmarszczki na twarzy?

Zmarszczki na twarzy to naturalna część procesu starzenia się. Są skutkiem współwystępowania kilku różnych czynników. Bezpośrednie przyczyny pojawiania się zmarszczek to zmniejszenie produkcji kolagenu i elastyny – głównych włókien zapewniających strukturę skóry, a także postępujące wraz z wiekiem zmiany atroficzne mięśni. Im jesteśmy starsi, tym bardziej mięśnie twarzy wydłużają się, a ich napięcie spada.

Oprócz tego, istnieją czynniki, które mogą przyspieszać powstawanie zmarszczek. Ich poznanie jest bardzo ważne dla skutecznego zapobiegania przedwczesnemu pojawianiu się tych zmian w strukturze skóry. 

Wewnątrzpochodne czynniki starzenia się

Znaczącą rolę w procesie starzenia się skóry odgrywają uwarunkowania genetyczne. Do utraty elastyczności i gęstości skóry, a tym samym – powstawania zmarszczek – prowadzą także zmiany hormonalne, jakie zachodzą w organizmie wraz z wiekiem. Szczególnie istotną rolę odgrywają tutaj estrogeny, które m.in. zapewniają prawidłowe unaczynienie i odpowiednią elastyczność skóry, mają udział w jej prawidłowej pigmentacji, a także wpływają na zdolność skory do zatrzymywania wody^[i]. Z tego powodu u kobiet po menopauzie zmiany w strukturze skóry zachodzą dużo szybciej, a zmarszczki pogłębiają się.

Zewnątrzpochodne czynniki starzenia się

Duży wpływ na starzenie się skóry, w tym powstawanie zmarszczek, mają czynniki środowiskowe, w szczególności promieniowanie UV, które jest główną przyczyną fotostarzenia skóry. Ponadto pojawienie się zmarszczek może być przyspieszone przez czynniki, takie jak: 

• zanieczyszczenia środowiska, 
• dym papierosowy, szczególnie, gdy to my palimy,
• nieodpowiednia dieta.

Mimika twarzy

Częste wykonywanie tych samych ruchów mimicznych, jak marszczenie czoła czy mrużenie oczu, prowadzi do powstawania charakterystycznych linii na skórze, które znamy wszyscy jako zmarszczki mimiczne. 

Zmarszczki mimiczne tworzą się, bo skurcze mięśni mimicznych w wyniku ich częstego powtarzania prowadzą do mechanicznego uszkodzenia włókien podporowych skóry i dalszych procesów zachodzących na poziomie fibroblastów^[ii]. Warto jeszcze dodać, że o zmarszczkach mimicznych mówimy w przypadku ich pojawienia się u młodych osób, a ich cechą charakterystyczną jest to, że gdy zanika przyczyna, stają się niewidoczne, np. przestajemy się uśmiechać, kurze łapki się wygładzają.

Gdy jednak ulegają utrwaleniu, a do tego dochodzi naturalne zanikanie kolagenu i elastyny, mówimy już o zmarszczkach statycznych, które są wprost związane z procesem starzenia się.

Jakie są rodzaje zmarszczek na twarzy?

Skoro wspomniałam o zmarszczkach mimicznych, warto napisać co nieco na temat innych rodzajów zmarszczek. Na twarzy możemy bowiem wyróżnić zmarszczki, które ze względu na przyczynę ich powstania mają pewne unikalne cechy. Ich rozpoznawanie ułatwia dopasowanie najskuteczniejszych metod ich niwelowania oraz opóźniania powstawania nowych.

Zmarszczki atroficzne

Przyczyna: hormonalne starzenie się skóry

Zmarszczki te związane są z naturalnymi zmianami hormonalnymi, takimi jak menopauza. Charakteryzują się utratą objętości i gęstości skóry, prowadząc do pojawiania się, a następnie utrwalania cienkich, płytkich linii, które pojawiają się na różnych częściach twarzy i nie zanikają, chyba że zaczniemy na nie oddziaływać zabiegami lub odpowiednimi kosmetykami.

Zmarszczki grawitacyjne

Przyczyna: wiotczenie skóry

Zmarszczki grawitacyjne to połączenie naturalnego procesu starzenia się skóry z towarzyszącą mu utratą jędrności oraz – jak nazwa wskazuje – działaniem grawitacji. W efekcie skóra, tracąc włókna podporowe, zaczyna opadać, tworząc głębokie bruzdy, szczególnie wokół żuchwy i szyi.

Zmarszczki spowodowane suchością skóry

Przyczyna: zmniejszona produkcja sebum 

Z wiekiem gruczoły łojowe zmniejszają swoją aktywność, co prowadzi do suchości skóry i podkreślenia istniejących zmarszczek, szczególnie wokół ust i oczu.

Zmarszczki posłoneczne (elastoza)

Przyczyna: ekspozycja na słońce 

Długotrwałe narażenie na promieniowanie UV prowadzi do uszkodzenia włókien elastynowych i kolagenowych w skórze. Skutkiem tego są utrata elastyczności i sprężystości skóry, która staje się dodatkowo grubsza i szorstka w dotyku. Mogą się też na niej pojawiać grudki i fałdy.

Zmarszczki senne

Przyczyna: ułożenie skóry i nacisk podczas snu

Zmarszczki senne powstają na skutek długotrwałego i powtarzalnego nacisku na skórę twarzy podczas snu. Jeśli zatem mamy zwyczaj do spania zawsze w tej samej pozycji, z pewnością prędzej czy później zobaczymy na twarzy asymetrycznie ułożone linie. Początkowo będą widoczne tylko po przebudzeniu, jednak z wiekiem mogą zacząć się utrwalać.

Jak zahamować powstawanie zmarszczek?

Chociaż nie można całkowicie zatrzymać procesu starzenia się skóry, istnieją substancje, które mogą pomóc zredukować istniejące zmarszczki, opóźnić powstawanie kolejnych oraz poprawić wygląd skóry. Są szczególnie skuteczne, gdy łączymy je z profesjonalnymi zabiegami, które pomagają wniknąć im głębiej, np. mezoterapią bezigłową lub igłową. Niemniej codziennie stosowane naturalne kosmetyki, które mają w składzie te substancje, to ważny element pielęgnacji, który może znacząco opóźnić starzenie się skóry. Poniżej krótki przegląd najskuteczniejszych składników przeciwstarzeniowych, które znajdziemy w produktach kosmetycznych.

Retinoidy

Retinoidy, czyli pochodne witaminy A, są znane ze swojej zdolności do stymulowania odnowy skóry i zwiększania produkcji kolagenu. Ich stosowanie, szczególnie w formie regularnych kuracji, przyczynia się do zmniejszenia widoczności zmarszczek i poprawy ogólnej tekstury skóry.

Kwas hialuronowy

To naturalny składnik naszej skóry, który jest znakomitym nawilżaczem. Pomaga utrzymać wodę w skórze, poprawiając jej elastyczność i wypełniając drobne linie oraz zmarszczki.

Antyoksydanty

Antyoksydanty, takie jak witaminy C i E, a także karotenoidy czy likopen, chronią skórę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki. Są to niestabilne cząsteczki pozbawione pary, które przyczyniają się do starzenia się skóry. 

Peptydy

Peptydy to krótkie łańcuchy aminokwasów, które działają jako sygnały dla skóry, by regenerować i naprawiać uszkodzenia. Ich stosowanie wspomaga m.in. produkcję kolagenu i elastyny, co przekłada się na zmniejszenie widoczności zmarszczek i poprawę ogólnej kondycji skóry.

^[i] Anna Kołodziejczak, Kosmetologia, t. 1, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019, s. 352.

^[ii] Ibidem.