Znamiona na skórze. Co powinno zwrócić naszą uwagę?

Ochrona przeciwsłoneczna to temat ważny o każdej porze roku, jednak nabiera jeszcze większego znaczenia, teraz gdy robi się coraz goręcej, a my wystawiamy nieosłoniętą skórę na działanie promieni słonecznych. Samo działanie słońca na skórę wiele razy już omawiałam. Dziś zajmę się znamionami.

Znamiona na skórze – jakie są ich rodzaje?

Niemal każdy z nas ma na skórze przynajmniej jedno znamię, a są osoby, które mają ich kilka, a nawet kilkanaście. Czym są znamiona? Po prostu nieprawidłowościami w strukturze skóry. Mają formę plamek lub wypukłości, a ich rozmiar jest bardzo zróżnicowany. Część zostaje nabyta w ciągu życia (znamiona nabyte), a część pojawia się jeszcze przed urodzeniem, w czasie życia płodowego (znamiona wrodzone). Zwykle są niegroźne, jednak część z nich może się z czasem przekształcać w groźniejsze formy, również nowotworowe. 

Znamiona dzielimy na: 

·      znamiona barwnikowe (tzw. pieprzyki),

·      włókniaki, 

·      naczyniaki,

·      brodawki łojotokowe. 

Pieprzyki to największa grupa znamion i niestety, najgroźniejsza. To właśnie znamiona barwnikowe (melanocytowe) mogą przekształcić się w nowotwory skóry. 

Znamiona barwnikowe wrodzone

Znamiona wrodzone to zwykle pojedyncze zmiany o jednolitym kolorze, gładkiej powierzchni i równych granicach. Pieprzyki, z którymi się rodzimy, raczej nie są niebezpieczne, poza dużymi zmianami, które w ciągu życia powinniśmy obserwować, a w razie niepokojących objawów skonsultować z dermatologiem. Niezwykle rzadkie są przypadki, aby znamiona wrodzone miały niepłaskie, guzkowate powierzchnie. W takich przypadkach również wymagają regularnej i stałej kontroli dermatologicznej.

Znamiona barwnikowe nabyte

Pierwsze znamiona nabyte najczęściej pojawiają się w dzieciństwie, a potem – w zależności od naszych genetycznych skłonności i trybu życia – pojawiają się kolejne. U wielu z nas pieprzyki nie przestają się pojawiać, nawet gdy jesteśmy już dorośli.

Znamiona nabyte dzielimy na typowe oraz atypowe. Te pierwsze niewiele różnią się od wrodzonych. Są to symetryczne, jasnobrązowe zmiany o gładkiej powierzchni i równych brzegach. Znamiona typowe są łagodne i nie ma obaw, że przekształcą się w zmiany nowotworowe. Inaczej jest ze znamionami atypowymi (dysplastycznymi). Są one zwykle duże (powyżej 0,5 cm średnicy), mają niejednolity kolor, asymetryczny kształt i nierówną powierzchnię. W ich przypadku ryzyko, że zmienią się w czerniaka (jeden z nowotworów złośliwych skóry) jest spore, dlatego wymagają regularnego kontrolowania u dermatologa.

Inne znamiona barwnikowe

Wśród pieprzyków wyróżniamy też zmiany tak charakterystyczne, że doczekały się osobnych badań i otrzymały nazwy. Są to: 

·      Znamię błękitne – niewielka, łagodna zmiana, której nazwa pochodzi od jej koloru, może być zarówno wrodzona, jak też pojawić się w późniejszym dzieciństwie.

·      Znamię Spitz – cielista, brązowa lub brązowoczerwona zmiana o grudkowatej powierzchni, która najczęściej pojawia się na twarzy i rośnie do pewnego momentu, a następnie przestaje. Zwykle jest łagodna, choć może stanowić problem estetyczny. Zdarza się jednak, że przybiera formę atypową i wówczas wymaga regularnej obserwacji i kontroli dermatologicznej.

·      Znamię Beckera – brunatne, owłosione znamię o nieregularnych brzegach, którego średnica może się powiększyć nawet do kilkunastu centymetrów; najczęściej występuje u mężczyzn, bardzo rzadko staje się złośliwe.

·      Znamię Suttona – znamię, którego barwa też jest brunatna, a kształt nieregularny; jego cecha charakterystyczna to odbarwienie skóry dookoła znamienia.  Często występuje mnogo, zwłaszcza u osób, u których rozwija się bielactwo; jeśli znamię z podobną lub inną obwódką pojawi się u osoby dorosłej, należy niezwłocznie poddać je badaniu, bo obwódka wokół znamienia może zwiastować czerniaka.

·      Znamię Clarka – wypukła, niewielka (maksymalnie do 1 cm) zmiana o bardzo nieregularnym kształcie, która jednak jest łagodna, a powstaje na skutek miejscowego nagromadzenia melanocytów. Zwykle jest efektem połączenia skłonności genetycznych i hormonów z bardzo częstym wystawianiem skóry na słońce.

Włókniaki, naczyniaki i brodawki łojotokowe

Na naszej skórze często pojawiają się także inne zmiany. Są to włókniaki i naczyniaki oraz brodawki łojotokowe. 

Włókniaki to łagodne guzy nowotworowe, które jednak nigdy nie staną się złośliwe. Dzielimy je na twarde i miękkie. 

Włókniaki miękkie to miękkie w dotyku, kuliste guzki, zwykle w kolorze skóry (choć mogą też być brunatne), o wielkości od 1 mm do 1 cm (może być więcej). Wyrastają one wprost ze skóry lub są z nią połączone pasmem tkanki. Łatwo je wcisnąć w głąb skóry i zwykle występują mnogo w określonych partiach skóry (szyja, dekolt, pachy, piersi, pachwiny, powieki), ale mogą się też pojawić w innych częściach ciała.

Naczyniaki to różowe, czerwone, a nawet purpurowe, płaskie zmiany powstające wskutek rozszerzania się naczyń krwionośnych w obrębie skóry. Zwykle pojawiają się na twarzy i na głowie, ale zdarza się, że naczyniaki spotykamy także na innych partiach ciała.

Brodawki łojotokowe to zmiany o łagodnym charakterze i w kształcie rogowaciejącej narośli, która wyglądem i kolorem przypomina mały grzyb. Najczęściej spotkamy je na tułowiu, rękach i twarzy, czasem na owłosionej skórze głowy, ale mogą pojawić się także w każdym miejscu na ciele. 

Kiedy znamiona na skórze warto usunąć?

Warto usunąć każde znamię, które zaczyna zmieniać kształt, rozmiar i wygląd. Jeśli zaobserwujemy na naszym znamieniu jeden z poniższych objawów, zgłośmy się jak najszybciej do dermatologa:

·      zmiana kształtu i koloru,

·      brzegi i powierzchnia stają się nieregularne,

·      powiększenie średnicy,

·      krwawienie.

Rekomendacją do usunięcia znamienia, nawet jeśli nie ma ono złośliwego lub potencjalnie złośliwiejącego charakteru, jest podatność na uszkodzenia (np. takie umiejscowienie, że w kontakcie z ubraniami znamię zostaje naruszone czy nawet naderwane). 

Ponadto znamiona warto usunąć ze względów estetycznych – jeśli są duże i zlokalizowane w eksponowanych miejscach, z pewnością dla wielu osób ich obecność może stanowić problem.

Jak należy chronić znamiona na skórze?

Znamiona to część struktury skóry, dlatego ich ochrona powinna być dokładnie taka sama. Dodatkowo szczególną uwagę powinniśmy zwrócić na znamiona wystające ponad powierzchnię skóry, gdyż – jak wspomniałam wyżej – mogą ulegać uszkodzeniom mechanicznym. 

Kremy przeciwsłoneczne to podstawa

Główną (choć niejedyną) przyczyną powstawania czerniaka jest nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV. Dlatego podstawą dbania o znamiona jest ochrona przeciwsłoneczna. 

Krem z filtrem powinniśmy stosować na odsłonięte części ciała nie tylko wtedy, gdy się opalamy lub wychodzimy na dłużej na słońce, ale też na co dzień, i to przez cały rok. W przypadku części nieodsłoniętych, możemy ograniczyć aplikację ochrony przed słońcem do okresów, kiedy faktycznie wystawiamy je na bezpośrednie działanie promieniowania UV.

Regularne wizyty u dermatologa

Elementem dbania o znamiona, zwłaszcza w przypadku osób, które zostały nimi hojnie obdarzone, a także w przypadku osób mających zmiany atypowe, mogące zezłośliwieć, jest regularna kontrola dermatologiczna.