Kwas glikolowy. Jak on działa i kto powinien go stosować?

Kwas glikolowy jest jednym z najczęściej stosowanych w kosmetologii i kosmetykach kwasów z grupy AHA, czyli alfa-hydroksykwasów. Jakie ma właściwości? Kto i w jakich sytuacjach powinien go stosować? Czy kwas glikolowy może być używany przy każdym rodzaju cery?

Kwas glikolowy – co to?

Kwas glikolowy (HO-CH2-COOH) to jeden z alfa-hydroksykwasów, czyli popularnych kwasów AHA. Występuje naturalnie w soku z trzciny cukrowej i z niego właśnie jest pozyskiwany. Ma bardzo małe cząsteczki, które łatwo rozpuszczają się w wodzie i dzięki temu szybko przenikają do warstwy podstawnej naskórka. Jego spektrum działania jest bardzo szerokie, a głębokość i rozległość działania uzależniona jest od stężenia, czasu aplikacji i rodzaju cery^[1].

Substancja ta występuje w następujących stężeniach:

• 5%-15% – nawilża i regeneruje, delikatnie złuszcza, pobudzając skórę do samoodnowy (to najczęstsze stężenie stosowane w produktach do pielęgnacji w domu),
• 20%-35% – powierzchownie złuszcza i oczyszcza skórę,
• 50%-70% – bardzo intensywnie złuszcza naskórek, mocno pobudza skórę do poprawy struktury i pogrubienia naskórka (powinien być stosowany tylko pod okiem dermatologa lub kosmetologa).

W jakiej postaci można stosować kwas glikolowy?

Wszystko zależy od efektu, jaki chcemy uzyskać. W warunkach domowych powinniśmy wybierać kosmetyki, w których kwas glikolowy w małych stężeniach jest tylko jednym ze składników, np. krem, tonik czy serum. W gabinecie kosmetycznym można go stosować jako peeling chemiczny – w czystej postaci i w znacznie większych stężeniach (nawet do 70%). W trakcie zabiegu możemy spodziewać się rumienia i uczucia pieczenia. Należy też pamiętać, że kwas działa dłużej niż tylko chwilę po zabiegu – złuszczanie naskórka trwa ok. 2-3 dni. Przez ten czas, podobnie jak stosując domowe kosmetyki z kwasem glikolowym, należy pamiętać o fotoochronie skóry, aplikując rano i w ciągu dnia kremy z filtrem (co najmniej SPF 30). Jeśli to nasz pierwszy kontakt z kwasami AHA, bacznie obserwujmy reakcje skóry, ponieważ są to substancje o bardzo silnym działaniu. Pamiętajmy też, aby kwas glikolowy stosować na noc.

Jak działa kwas glikolowy na skórę? Efekty

Działanie kwasu glikolowego na skórę polega na stymulowaniu podziałów w żywych warstwach naskórka, pobudzaniu fibroblastów do produkcji kolagenu, a przy długotrwałym działaniu stymulowaniu odbudowy włókien sprężystych. Jeśli jest stosowany w niskich stężeniach, rozluźnia spójność wiązań między korneocytami, co doprowadza do ich złuszczenia^[2].

Efekty jego działania to: 

• złuszczanie martwych komórek naskórka i odnowa skóry,
• pobudzanie skóry do samoregeneracji,
• pobudzanie produkcji kolagenu i elastyny, a w rezultacie poprawa elastyczności skóry, wygładzenie i ujędrnienie,
• spłycenie zmarszczek, 
• oczyszczanie i usuwanie zaskórników,
• regulowanie wydzielania sebum i zmniejszanie widoczności porów,
• regulowanie procesu rogowacenia naskórka, 
• pogrubianie naskórka, 
• wspomaganie redukcji blizn i rozstępów, 
• zmniejszanie widoczności porów skóry,
• rozjaśnianie przebarwień.

Kwas glikolowy ma również działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Aby jego efekty działania na skórę były lepsze i trwalsze, zaleca się złuszczanie powtórzyć kilkakrotnie w odstępach około 10-14 dni.

Z czym nie można łączyć kwasu glikolowego?

Istnieją substancje, z którymi pod żadnym pozorem nie wolno łączyć kwasu glikolowego, ponieważ może mieć to przykre skutki dla naszej cery. Są to:

• inny kwas AHA (azelainowy, migdałowy, mlekowy) – zbyt duża ilość składników o podobnym działaniu może wywołać skutki uboczne; warto jednak w tym miejscu dodać, że w dobrze przemyślanej recepturze kosmetyku kwasy w odpowiednich stężeniach i połączone z innymi substancjami mogą podwoić skuteczność produktu;
• witamina C w postaci kwasu askorbinowego – ponieważ neutralizuje działanie kwasu i odwrotnie,
• retinol – teoretycznie można go łączyć, jednak ze względu na drażniące działanie obu tych substancji, jest to niezalecane,
• niacynamid i kwas hialuronowy – ale tylko wtedy, gdy stosujemy je łącznie; używanie kwasu glikolowego wieczorem, a niacynamidu czy kwasu hialuronowego rano nie jest przeciwwskazane.

Warto też dodać, jakie substancje działają świetnie z kwasem glikolowym. Są to m.in.: gliceryna roślinna, hydrolaty, ceramidy.

Wskazania i przeciwwskazania do zabiegu z kwasem glikolowym

Jak w przypadku większości składników aktywnych o silnym działaniu, istnieją wskazania i przeciwwskazania do stosowania kwasu glikolowego. Ogólnie jest to substancja polecana do niemal każdej cery. W przypadku skóry suchej i przesuszonej poprawi poziom jej nawilżenia i wygładzi, z kolei przy skórze tłustej, z rozszerzonymi porami, czy trądzikowej ureguluje wydzielanie sebum, przywróci kwaśne pH, odżywi i wygładzi. Istnieją jednak rodzaje cery, przy których zabieg z tym kwasem jest szczególnie wskazany. Są to:

• skóra sucha lub tłusta,
• cera trądzikowa i z bliznami potrądzikowymi,
• skóra łojotokowa,
• cera dojrzała, ze zmarszczkami,
• skóra z przebarwieniami.

Choć produkty zawierające kwas glikolowy są bezpieczne, to jednak istnieją przeciwwskazania do jego stosowania. Są to:

• ciąża i karmienie piersią,
• przerwanie ciągłości naskórka (rany, zadrapania itp.),
• alergie skórne,
• atopowe zapalenie skóry,
• opryszczka,
• nadżerki skóry,
• choroby autoimmunologiczne,
• terapia retinoidami.

Czy kwas glikolowy można stosować samodzielnie w domu?

Stosowanie kwasu glikolowego samodzielnie jest bezpieczne i można go aplikować na skórę w domu. Jednak do tego celu należy wybierać wyłącznie kosmetyki, które mają go w składzie. Trzeba pamiętać, by aplikować je zgodnie z zaleceniami producenta, dbać o fotoochronę skóry, a także obserwować reakcje cery na produkty z tak silnie działającą substancją.

Jeśli chcemy poddać skórę działaniu czystego kwasu glikolowego w dużym stężeniu, aby uniknąć uszkodzeń skóry, skorzystajmy z zabiegu w gabinecie kosmetycznym lub u dermatologa. 

^[1] Źródło: Martyna Ząbczyńska, Magdalena Jurzak, Zastosowanie hydroksykwasów w kosmetologii, https://repozytorium.ka.edu.pl/bitstream/handle/11315/814/Zabczynska_Jurzak_Zastosowanie_hydroksykwasow_w_kosmetologii_2012.pdf, s. 96-67, (on-line): 14.12.2021

^[2] Źródło: jw.